ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

มะละกอ ลักษณะคือผลไม้ที่มีรูปร่างค่อนข้างเป็นทรงกลมหรือทรงรีปลายแหลมความยาวประมาณ 15 – 45 เซนติเมตร มะละกอดิบจะมีเปลือกสีเขียวเข้ม เนื้อแน่น เมล็ดขาว มะละกอสุกเปลือกจะเป็นสีเหลืองหรือส้ม เนื้อนิ่มสีส้มเหลืองและตรงกลางเป็นโพรงมีเมล็ดสีดำ ต้นมะละกอมีขนาดเล็ก สูงประมาณ 5-10 เมตร ส่วนใหญ่จะมีลำต้นเดี่ยวและมีใบน้อย ใบมะละกอเป็นใบเดี่ยวและอยู่บริเวณปลายยอด ลักษณะใหญ่ยาว เป็นแฉก ภายในใบมียางเหนียวสีขาว ก้านใบมีลักษณะเป็นหลอด กลม กลวง เรียวยาว

การเรียกชื่อ

มะละกอ ชื่อวิทยาศาสตร์คือ Carica papaya L. เป็นพืชในวงศ์ Caricaceae สกุล Carica รู้จักกันในชื่อ Papaya, Papaw หรือ Pawpaw ในประเทศไทยมีชื่อเรียกแตกต่างกันไปในแต่ละภูมิภาค ได้แก่ มะก้วยเทศ (ภาคเหนือ) หมักหุ่ง (ลาว,นครราชสีมา,เลย) ลอกอ (ภาคใต้) กล้วยลา (ยะลา) แตงต้น (สตูล)

ถิ่นกำเนิดและการแพร่กระจาย

มะละกอเป็นพืชเขตร้อน ประวัติมะละกอมาจากประเทศเม็กซิโก ทวีปอเมริกากลาง และตอนเหนือของทวีปอเมริกาใต้ แล้วกลายมาเป็นพืชท้องถิ่นของเมืองเขตร้อนและกึ่งเขตร้อนไปทั่วโลก มะละกอเข้ามาสู่ทวีปเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ในประเทศฟิลิปปินส์ก่อนเป็นประเทศแรกในราว พ.ศ. 2069 จากนั้นชาวโปรตุเกสจึงนำพันธุ์เข้ามาปลูกในเมืองมะละกา ประเทศมาเลเซีย ส่วนประเทศไทยรู้จักพืชชนิดนี้ในยุครัตนโกสินทร์ตอนต้นโดยได้พันธุ์มาจากเมืองมะละกา และเรียกพืชชนิดนี้ว่า มะละกา ตามสถานที่ที่ได้พันธุ์มา จนกระทั่งเพี้ยนเป็น มะละกอ จนถึงปัจจุบัน

สายพันธุ์

มะละกอมีสายพันธุ์จำนวนมาก แต่ทั้งนี้มะละกอเป็นพืชที่มีความไวต่อสภาพภูมิอากาศ จึงมีไม่กี่สายพันธุ์ที่เหมาะกับสภาพอากาศในประเทศไทย ได้แก่

พันธุ์แขกดำ: เป็นพันธุ์ที่ปลูกกันมากในบ้านเรา มะละกอพันธุ์แขกดำมีพันธุ์ย่อยอีกหลายพันธุ์ เนื่องจากมะละกอเป็นพืชที่กลายพันธุ์ง่าย เมื่อเติบโตในสภาพแวดล้อมที่แตกต่างกันก็ให้ผลผลิตที่แตกต่างกันตามไปด้วย เช่น แขกดำท่าพระ แขกดำศรีสะเกษ แขกดำหนองแหวน เป็นต้น โดยมะละกอพันธุ์แขกดำจะมีลักษณะทรงพุ่มเตี้ย สูงประมาณ 2-4 เมตร ก้านใบตั้งตรง สีเขียวอ่อน ยาวประมาณ 60-80 เซนติเมตร น้ำหนักประมาณ 0.60-1.70 กิโลกรัม ใบมี 9-11 แฉก ใบหนากว่าพันธุ์อื่นๆ ออกดอกและให้ผลเร็ว ผลมีขนาดกลางยาวประมาณ 25-35 เซนติเมตร ส่วนหัวและปลายผลมีขนาดเท่ากัน เนื้อหนาประมาณ 2.5-3 เซนติเมตร เมื่อมะละกอสุกจะมีความหวานประมาณ 9-13 เปอร์เซ็นต์บริกซ์ รับประทานได้ทั้งสุกและดิบ